Ünlü düşmesi nedir?
Kelime kök veya gövdelerine ekler getirilirken ünlü bir ses kayboluyorsa buna ünlü düşmesi denir.
Türkçe sondan eklemeli bir dildir.Ekler geldiğinde bazı ses olayları ortaya çıkar. Ünlü düşmesi de bunlardan biridir.
Ünlü düşmesi örnekleri:
Farklı şekillerde ünlü düşmesi olabilir:
- Yapım eki alan bazı kelimelerde ünlü düşmesi olur .
sarı+ar = sarar(mak)
sızı + la = sızla (mak)
koku + la = kokla (mak)
ileri +le = ilerle (mek)
uyu + ku = uyku
oyun + a = oyna (mak)
sıyır + ıl =sıyrıl (mak)
- İkinci hecesinde ı,i,u,ü ( dar ünlüler) bulunan kelimelere, ünlüyle başlayan ek getirildiğinde ünlü düşmesi olur.
zihin + i = zihni
gönül + ü = gönlü
fikir +i = fikri
zikir + i = zikri
akıl + ı = aklı
çağır + ı =çağrı
ağız + ı = ağzı
- Yardımcı fiille yapılan bazı bileşik fiillerde ünlü düşmesi olur:
hüküm + et =hükmet (mek)
fikir + et =fikret(mek)
akıl + et = akletmek
zikir +et = zikretmek
kayıt + ol = kaydolmak
kayıp + ol =kaybolmak
- Sesli harfle biten bir kelimeyle yine sesli harfle başlayan bir kelime birleşirken ünlü düşmesi olur.Bunun bir diğer ismi ses aşınmasıdır.
sütlü + aş = sütlaç
ne + için = niçin
ne + asıl = nasıl
cuma + ertesi = cumartesi
kahve + altı = kahvaltı
kayın +ana = kaynana
pazar + ertesi =pazartesi
Diğer ses olaylarının anlatımına gitmek için tıklayınız.
TDK ses bilgisi üzerine notlar için tıklayınız.
Ünlü düşmesi nedir?