Fuzuli kimdir ? Deyince Türk şiirinin en büyük şairlerinden biridir cevabı alınır. Bugün burada okuyacağınız biyografi tarzını muhtemelen ilk defa göreceksiniz.
Tahir-ül Mevlevi tarafından hece ölçüsüyle ama mesnevi nazım biçimi şeklinde yazılan biyografide Fuzulî’nin (Hicri:963 / Miladi:1556) bazı eserlerine de değinilmiş.
Fuzulî
Bu demde bir şair var pek revnaklı
Kendisi İraklı, sözü firaklı
(Fuzulî) mahlaslı o yekta şâir
Türklük âleminde gayet müştehir
Azerîdir sözü, tam Türktürözü.
Ağlar sözlerinde ruhunun gözü.
Gönlü rebâbmın yayıdır kalem;
Duyulur o yaydan yanık bir elem.
Kalbini söylerken inler, inletir
San’ata kalkınca zorca dinletir.
Rikkattir başlıca hususiyeti
işler yüreklere samimiyeti.
Eş’arı : duygunun solmayan gülü
Kendi o gülşenin coşkun bülbülü.
Hâlâ da yaşıyan ve ölmez olan
O şair, zuhura gelmiş Bağdattan
Gençlikte vakfetmiş ilme nefsini
(Habibî) den almış edep dersini
Arapça, Acemce, hem Türk dilinde
Eserler bırakmış bugün de zinde
Nazmı da, nesri de kendine mahsus
Leylâ ve Mecnun’u enfes bahusus
Arapta, Acemde pek meşhur olan,
Bu iki lisanda çok çok yazılan
Garâmî kıssayı hikâye etmiş
Tahlilde, tasvirde îcâza yetmiş
Eserde o kadar var ki incelik
Tamamen kalbidir, hakkiyle lirik
Mesnevî yolunda yoktur emsali
(Hüsnü Aşk) ın meğer yüksek hayali
Hattâ Hüsnü Aşkı yazan şairde de
Fuzulîyi cidden takdir etmede (1)
Mütercem Hadika adlı eseri
Kıymetçe aslından değildir geri (2)
Elemden, feryattan ibarettir o
Bakılsa görünür bir hazin tablo.
Şikâyetname’de pek nüktelidir.
Hususen şu ince târiz sevilir ;
“Selâm verdimse de rüşvet değildir
Diyerek almadı evkafta müdir„
Hayalî bir savaş: Bengü bade’si
Kısıktır orada Esrar’ın sesi
Kaçar, dayanamaz şiddeti harbe.
Şarabın eline geçer galebe
Zannımca Fuzulî bu nazmı ile
Göstermiş cemile Şah İsmail’ e
Zaferi badeye vermekte, çünki :
Şah, şarap içerdi; Beyazıt, bengi;
Dokuz yüz altmış üç yılında ölmüş [3]
Kerbelâ hâkine na’şi gömülmüş.
Hüseyn’in türbesi yanında medfun
Bununla şadolmuş o kalbi mahzun.
Dipnot:
(1) Âyini nevâyide Fuzulî.
Bulmuş suhaue rehi vusuli: Seyh Galip.
(2) Fuzulî’nin (Hadikatüssuada) ismindeki eseri, (Hüseyin Vaiz) in (Ravzatüşşuheda) namındaki kitabından terceme edilmiş’ ’ ilâveler yapılmıştır.
(1) Bağdatlı Ahdî (Geçti Fuzulî) cümlesini şairin vefatına tarih düşürmüştür.